Samenvattende tekst op achteromslag
Matsuo Bashō (1644-1694) staat bekend als een van de grootste Japanse dichters; zijn haikai-poëzie is over de hele wereld geliefd. In De herfstwind dringt door merg en been is al het lyrisch proza verzameld dat Bashō in de periode 1680-1688 schreef.

Eind zeventiende eeuw besloot Bashō het literaire wereldje de rug toe te keren en zich als kluizenaar af te zonderen in een buitenwijk van Edo (het huidige Tokyo). Op die manier hoopte hij de grote Chinese dichters uit het verleden in de geest te benaderen. Bashō's proza uit zijn jonge jaren getuigt van eenzaamheid, maar geeft ook uiting aan de diepe vriendschap van de dichter met zijn leerlingen en weldoeners.

In de jaren 1684-1688 ondernam Bashō twee lange voetreizen door het bergachtige landschap van westelijk Japan. Deze tochten heeft hij beschreven in Reisverslag van een gebleekt skelet en Aantekeningen uit mijn rugtas. Tijdens zijn reizen ontmoette hij tientallen volgelingen, met wie hij zich overgaf aan uitbundige poëtische sessies. Ook bezocht hij zoveel mogelijk plekken die van historisch, religieus of literair belang waren.

Bashō toont zich een meester in het hanteren van beknopt maar beeldend proza, waarin haikai-gedichten op ingenieuze wijze zijn verwerkt. Zijn geschriften kenmerken zich door sublieme landschapsbeschrijvingen, onverwachte overgangen en associaties, en goedgeluimde zelfspot. In naakte onverbloemde taal stelt hij vragen over de schrijnende menselijke conditie.

Haiku. Van scherts tot experiment. 2003.
Illustratie: Pad met opengesperde ogen. Door Nagata Kōi.

Behandeld wordt: De ontstaansgeschiedenis van de haiku.
Moderne en hedendaagse haiku. Een poëtica van de haiku.

Samenvattende tekst op achteromslag
Japan is een land dat tot de verbeelding spreekt. In de serie Licht op Japan worden uiteenlopende aspecten van de Japanse cultuur en historie onder de loep genomen. Gerenommeerde Nederlandse en Vlaamse japanologen beschrijven op toegankelijke en aansprekelijke wijze facetten van de cultuur en de geschiedenis van dit land waarover vaak nog maar weinig bekend is.

Aan het einde van de negentiende eeuw maakte Europa voor het eerst kennis met de haiku, die weleens het kortste gedicht van de wereld is genoemd, maar het is pas na de Tweede Wereldoorlog dat men in bredere kring voor het genre belangstelling is gaan tonen. Meer dan dat zelfs, men heeft het overgenomen en tegenwoordig schrijven dichters in de meeste Westerse talen haiku, die soms ver van het oorspronkelijke voorbeeld afwijken. Over de Japanse haiku bestaan nog vele misvattingen of eenzijdige voorstellingen. Het is geen zen-gedicht, epigram of aforisme, en zelfs lang niet altijd een natuurgedicht.

Na te gaan wat het dan wel is, is het onderwerp van dit boek, dat niet alleen de ontstaansgeschiedenis van het genre schetst, maar ook uitgebreid de moderne haiku-poëzie in Japan belicht. Zowel inhoudelijk als vormelijk getuigt deze poëzie van een grote variëteit, rijkdom en complexiteit. De auteur vergelijkt de Japanse en de Westerse haiku met elkaar en gaat na wat ze voor elkaar kunnen betekenen.