|
Hoe komt het project aan de naam
Anything goes / Alles toegestaan ?
(10 september 2020)
Kunstenaar Andy Warhol stelde in 1964 exact nagemaakte supermarkt verpakkingen tentoon, waaronder doosjes zeepsponsjes van Brillo. (Iets andere uitvoering dan die uit mijn keuken op de foto.) De filosoof Danto kwam tot de slotsom dat Warhol had laten zien dat van twee voorwerpen die er hetzelfde uitzagen, het ene een kunstwerk kon zijn en het andere niet. Met andere woorden: Zoek het maar uit. Ofwel, Anything goes/ Alles toegestaan.
Iets dergelijks speelde in de poëzie. De formele regels terzake rijm, versregels en strofes verloren status, devalueerden tot een van de vele mogelijkheden op het gebied van de vormgeving. Poëzie kon ook vormgegeven met een afbeelding met tekst erbij. De koe met tekst op de karnemelk verpakking zit in die richting. Of neem de vormgeving van het gedicht Zomer van Janny Brandsma.
ANYTHING GOES / ALLES TOEGESTAAN
Het is de moeite waard in het nieuwe seizoen de komende tijd ook in te zoomen op deze ontwikkeling, op de vraag waartoe het leidde en nog leidt.
---
  < (17 september 2020)
In 2016 kwam bovengenoemde Dichters van het nieuwe millennium uit. In het Ter inleiding wordt in de paragraaf Poëzie in beweging uitgenodigd om bijvoorbeeld naast elkaar te leggen "de 'lijstgedichten' van Maarten van der Graaff, de 'woordbeeldverhalen' van Annemarie Estor en Lies Van Gasse, de performances van Maud Venhauwaert of Tjitske Jansen, de 'nieuwe zinnen' van Jeroen Mettes en de multimediale werken van Eva Cox. "Je kunt alleen maar concluderen dat de Nederlandstalige poëzie vroeg in de 21e eeuw 'de poëzie' steeds opnieuw uitvindt."
---
(september 2020)
Zelf gedichten lezen / Zelf over gedichten praten
Bij Uitgeverij kleine Uil Educatief te Groningen verscheen Zelf gedichten lezen. Een reis over de onbewandelde wegen van de poëzie. Auteurs zijn Gerbert Faure, Jan de Jong en Bas Jongenelen. Website: https://www.kleineuil.nl/educatief/zelf-gedichten-lezen-details
In Neerlandistiek schreef Marc Oostendorp over deze uitgave en gaf zijn stuk zijn conclusie als titel mee: Zelf over gedichten praten.
1. Meerduidig
Marc Oostendorp: Een van de definiërende eigenschappen van poëzie is dat ze meerduidig is. Sterker nog, ‘meerduidige poëzie’ is een pleonasme. Een gedicht dat je meteen begrijpt is waarschijnlijk ‘gewoon een duidelijke, eenduidige boodschap die per ongeluk in een rare vorm gegoten is’.
Dat beweren althans Gerben Faure, Jan de Jong en Bas Jongenelen, allen docent Nederlands aan de Fontys Lerarenopleiding in Tilburg, met grote stelligheid in de inleiding van hun boek Zelf gedichten lezen, een aanstekelijk leerboek voor de analyse van gedichten.
2. Het onzegbare
Marc Oostendorp gaat nog enige andere eigenschappen na. Een gedicht als Gij staat zoo heel, heel stil van Herman Gorter, heeft niet heel veel betekenissen, maar gaat over een betekenis die je niet in taal kunt vangen.
3. Taalspel
Je kunt een gedicht ook opvatten als een mooi spel met taalvormen, zonder dat die vormen ergens naar hoeven te verwijzen.
4. Van streng 'close reading' tot anarchistisch lezen
Altijd nauwgezet op zoek zijn naar een sluitende interpretatie, dan wel met dat hele zoeken naar betekenis geregeld een loopje nemen: niets van een regel begrijpen en de regel om de een of andere reden toch grappig vinden.
5. Woorden samen
Voor Marc Oostendorp zelf is het wezen van poëzie lezen: op zoek zijn naar woorden die goed bij elkaar passen.
|
Letterkundig bolwerk van drs. P (1919 - 2015)
Eigenhandig cartoon met behulp van het Rotterdams biebboek Drs. P, Versvormen, Leesbaar handboek, 2000.
(8 oktober 2020)
Uit de tekst op de omslag - "Drs. P heeft een groot deel van de twintingste eeuw besteed aan het vervaardigen van liedteksten en gedichten. Daarbij stond voor hem vakmatigheid voorop.
Poëzie is voor hem geen ongecontroleerde gevoelsuitstorting, maar een door het intellect beheerste toepassing van versvormen, met behulp van rijm en metrum, gericht op het prikkelen van alle zintuigen."
Versificatie - Op blz. 5 van het boek schrijft drs. P: "We houden ons bezig met versificatie. Versificatie in de ambachtelijke zin van het woord, dus de optimale weergave van beelden, gebeurtenissen, ideeën, stemmingen in een door metrum en rijmschema bepaalde woordrangschikking."
Sla je de bladzijde om dan gaat het verder met:
"Ik ben bang
Voor die slang
Dit is een versificatie van de kinderachtigste soort, maar correct in alle opzichten."
Criteria - Ik zet 'alle opzichten' hier onder elkaar:
"- Het metrum klopt.
- Het rijm is zuiver.
- Aan het rijmschema aa werd niet getornd.
- Verstechnisch mankeert er niets aan.
- Grammaticaal en syntactisch kan het niet beter.
- En inhoudelijk evenmin: de boodschap is zo doelmatig mogelijk geformuleerd."
Tot zover drs. P's criteria uit zijn 'Versvormen'.
Gaan we verder met een betrekkelijk recente drs. P - bloemlezing (2015). Ik gebruik de e-book 'bindwijze'.
De samenstellers hebben ernaar gestreefd een goed overzicht te geven van zijn werk. Drs. P liet een indrukwekkend en omvangrijk oeuvre na. Ze waarschuwen ook:
Waarschuwing van samenstellers - "Laat je niet misleiden: de versvorm mag misschien stijf zijn en de dictie ouderwets, maar de inhoud is dat zeker niet - en dat zorgt voor een onweerstaanbare combinatie. Het werk van Drs. P is verrassend, vol fantasie, bizarre wendingen en gruwelijkheden."
Bevindingen - De fantasie en de bizarre wendingen zijn inspirerend, de gruwelijkheden geenszins. Wat mij verraste in de versvormvaste drs. P - bloemlezing is drs. P's gebruik van beeldmateriaal, verkeersborden onder andere. Onderstaande vormgeving van een item is interessant voor het huidige project.
Aantekening 1 - Sisyphos (Oudgrieks: Σίσυφος) of Sisyphus (Latijn) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij was de stichter en koning van Korinthe. Hij was een sluwe man, maar beging de vergissing de goden uit te dagen. Hij wist telkens aan hen te ontsnappen, maar verergerde hiermee zijn uiteindelijke straf. Die luidde dat hij tot het einde der tijden in de Tartaros een rotsblok tegen een berg moest duwen.
In de twintigste eeuw werd Sisyphus door Albert Camus in zijn essay De mythe van Sisyphus (1942) ten tonele gevoerd als exemplarisch voor de 'absurde mens'. Deze ziet in dat de wereld irrationeel is en uiteindelijk geen zin heeft, maar geeft hier niet aan toe en probeert zijn eigen zingeving te scheppen (zie existentialisme).
Bron: Wikipedia
Aantekening 2 - Jonge pianist brengt ode aan Drs. P
Recensie: Drs. P – Troika hier, Troika daar.
---
 Omslag voor en achter, 'op een onconventionele manier'.
(1 oktober 2020)
Woorden temmen
In 2018 kwam bovengenoemde 24 uur in het licht, van Kila & Babsie uit. "De reeks woorden temmen heeft tot doel dichters en publiek dichter bij elkaar te brengen door dichters een podium voor een breed publiek te bieden en het publiek een toegankelijke ervaring in de dichtkunst."
grange fontaine
Het komt voort uit het bredere doel: "kinderen, jongeren en volwassenen op een toegankelijke en onconventionele manier met hart en hoofd te laten participeren in cultuur. grange fontaine brengt kunstenaars, dichters, wetenschappers en vormgevers bij elkaar, ten bate van het cultureel bewustzijn in de samenleving."
Marc van Oostendorp
Van Oostendorp schreef bij het verschijnen van een tweede deel Van kop tot teen onder meer "Een probleem met veel lesboeken over poëzie is dat er net in wordt gedaan alsof gedichten eigenlijk iets gewoons zijn: taal, maar dan wat ingewikkelder, zowel qua vorm en inhoud. Je moet er even doorheen prikken, maar dan heb je ook iets waardevols. Het gevolg daarvan is dat je gedichten moet analyseren. Hoeveel er ook gebeurd is in het poëzie-onderwijs, het indringend lezen is nooit ver weg."
"Het probleem daarmee is dat die opvatting niet klopt. Er is natuurlijk niets tegen close reading, maar dan toch vooral voor gevorderden – een techniek om te begrijpen waarom iets mooi is en niet een sleutel om het mooi te vinden. Geen lezer is ooit voor de poëzie gevallen vanwege het cryptogram: het was die ene regel die je op onverklaarbare wijze raakte, de stem die vanaf een bladzijde tot je sprak, de beelden die je nooit zo kan zien als voor je geestesoog."
"Daarom is het goed dat de door de Utrechtse neerlandica Kila van der Starre serie ‘doeboeken’ Woorden temmen er is, waarin jonge letterkundigen en dichters samen laten zien hoe veelzijdig de poëzie is, dat het niet alleen maar een intellectuele puzzel is, maar iets dat je hele wezen raakt: hart en ziel, lichaam en geest. Onlangs verscheen het tweede deel, Van kop tot teen met Charlotte Van den Broeck en Jeroen Dera." Naar het artikel van Marc van Oostendorp in Neerlandistiek. Voor de klas. "
---
(24 september 2020)
In 2003 kwam bovengenoemde Postmoderne poëzie in Nederland en Vlaanderen uit. Boekverzorging: Martien Frijns. Omslagillustratie: Fritzgerald & Jakketoe & Cromheecke, 'Heavy kunst'. De promotietekst tot slot: "Omdat poëzie vooral een zaak van liefde en smaak is, waarover gepassioneerd moet worden gedebatteerd, hebben de auteurs zich er niet van laten weerhouden tegelijk stevig stelling te nemen met het oog op het debat. De discussie is geopend."
|
